Οίκοι ανοχής στην Κέρκυρα: 19ος- μέσα 20ου αιώνα

Ο έρωτας σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής σε μια εποχή που η διατήρηση της παρθενίας έθετε αυστηρά απαγορευτικούς φραγμούς στις ελεύθερες ερωτικές σχέσεις, που όχι μόνο η ύπαρξη εγκυμοσύνης αλλά και η υποψία ερωτικής σχέσης εκτός γάμου ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου οι οίκοι ανοχής επιτελούσαν αληθινό λειτούργημα. Άλλωστε, όλες οι διενέξεις μεταξύ των ανθρώπων διεξάγονταν με αφορμή μια λεκτική προσβολή μέσα στο χώρο των "εργαστηρίων" (καφενεία) για θέματα τιμής, που αφορούσαν στις γυναίκες της οικογένειας των διαπληκτιζόμενων και γενικά οι χωρικοί έκαναν χρήση της σεξουαλικής γλώσσας για ό,τιδήποτε τους προκαλούσε οργή. Πάντα η διαφορά, τουλάχιστον για την περίοδο του 19ου αιώνα, λύνονταν με το μαχαίρι κυρίως όχι με απώτερο σκοπό το φόνο αλλά με στόχο το σημάδεμα του προσώπου του αντιπάλου, ως υπενθύμιση της προσβολής. Αρκούσε και το ελάχιστο παραστράτημα για τον οριστικό και αμετάκλητο στιγματισμό και ο δρόμος της πορνείας ήταν μια καθημερινή απειλή, που απαιτούσε διαρκή επαγρύπνηση και προσοχή, τόσο από την ίδια τη γυναίκα όσο και από το συγγενικό της περιβάλλον. 

Στην "Υπόληψη" το διήγημα του Κ. Θεοτόκη το θέμα χρωματίζεται κυρίως από την ταξική διαφορά. Ο Αντώνης, γόνος αρχόντων, με την αυτοπεποίθηση που απορρέει από την κοινωνική και οικονομική του θέση "πειράζει"τη φτωχή Μαρία, κάθε φορά που τη συναντά στο δρόμο για τη βρύση, όχι από καθαρό έρωτα, αλλά γοητευμένος από την τσαχπινιά της και τους ελεύθερους τρόπους της. Όταν συμβαίνει το μοιραίο, το νέο συζητιέται γύρω από τη βρύση, μεγαλύνεται, δραματοποιείται  και χαιρέκακα διαδίδεται ταχύτατα σε όλο το χωριό. Τότε μπαίνει αυτόματα το βασικό θέμα διένεξης στην ύπαιθρο, το θέμα της τιμής, που καθαίρεται σχεδόν πάντα με αίμα. Ο μονόδρομος αποφυγής της συμπλοκής  είναι ο γάμος, ο οποίος  στο διήγημα τελικά επιτυγχάνεται, σημειώνοντας ωστόσο για την οικογένεια του Αντώνη μια βαριά ήττα στο κοινωνικό πεδίο. Αν τα πράγματα είχαν ακολουθήσει άλλη πορεία οι εναλλακτικές ήταν μόνο δυο: η πορνεία ή η μοναστική ζωή.

Άλλωστε η μόνιμη απειλητική επωδός των γονιών και αδελφών για τις "ζωηρές" γυναίκες της υπαίθρου ήταν: "θα βρεθείς στη χώρα με τες πολλές". 
Η ύπαρξη των οίκων ανοχής το 19ο αιώνα επιβάλλονταν και ενθαρρύνονταν και από δημογραφικές παραμέτρους, δεδομένου ότι η αναλογία ανδρών -γυναικών- σύμφωνα με το δημογράφο της εποχής Ιωσήφ Παρτς ήταν 3/1 με το γυναικείο φύλο να αποδεκατίζεται σε μικρή ηλικία από ασθένειες προερχόμενες από την κακουχία της αγροτικής ζωής. 

Οι πληροφορίες που έχουμε  για τα μπορντέλα της εποχής είναι λίγες, καθώς αποτελούσε σαφώς ένα θέμα ταμπού για τους ιστοριογράφους,  ωστόσο στις αρχές του 20ου αιώνα τα πιο γνωστά ήταν της Λεμονιάς στην ομώνυμη πλατεία, που τότε θεωρούνταν μια ιδιαίτερα κακόφημη συνοικία, της Αννέτας στο καντούνι του Βιανέλλου, της Παπίρενας στην οδό Θεμιστοκλέους, του Σπύρου Κολυβά στη Θ. Κοτάρδου και της Μαρίκας σε μια πάροδο της Ευγενίου Βουλγάρεως με νταβατζή της το Σπύρο το Σγούμπο.
 Δεδομένου ότι τότε τα αφροδίσια ήταν ανίατα, λόγω της ανυπαρξίας αντιβιοτικών και η αντισύλληψη παντελώς άγνωστη η χρήση των προφυλακτικών ήταν απολύτως απαραίτητη. Οι άντρες τα προμηθεύονταν, όπως άλλωστε και σήμερα από φαρμακεία και περίπτερα. Η συστολή και τα ταμπού τους ανάγκαζαν να τα αναζητούν με ένα συνωμοτικό κλείσιμο του ματιού. Τότε ήταν συσκευασμένα σε ένα μικρό κουτάκι, σαν σπιρτόκουτο, που πάνω απεικονίζονταν μια μελαχρινή κοπέλα, που έκλεινε πονηρά το μάτι ακουμπώντας το δάκτυλο της στην άκρη των χειλιών της, μια άκρως γνωστή φίρμα προφυλακτικών της εποχής με το όνομα "Μπεμπέκα".

Πληροφορίες
Μαρίκα Σγούρου, η Κέρκυρα που έφυγε, εκδ, Απόστροφος
Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Διηγήματα, τυπογραφείο "Κείμενα", Αθήνα 1982
Τόμας Γκάλλαντ, Η εμπειρία της αποικιακής κυριαρχίας, εκδ. Αλεξάνδρεια 2014
Φωτό: Τουλούζ Λωτρέκ, Πόρνες στη Γαλλία